Het is een onverwachte wending in het Europees Parlement vorige week. Een meerderheid stemt tegen de wet van de Europese Commissie om het gebruik van pesticiden tegen 2030 te halveren. Een week daarvoor krijgt het omstreden bestrijdingsmiddel glyfosaat voor tien jaar ruim baan op de Europese markt. Het laat zien hoe zwaar de vergroening van de landbouw onder druk staat. Ondertussen maken steeds meer wetenschappers en organisaties zich zorgen over de gevolgen voor de volksgezondheid en het milieu. Bij de Parkinson Vereniging meldt zich wekelijks een parkinsonpatiënt die een relatie tussen zijn ziekte en het gebruik van pesticiden vermoedt.

‘Geel van de pesticiden’

Tony de Morée groeit op in de Betuwe, de fruitschuur van Nederland en het gebied van Flipje Tiel. Veel fruittelers gebruiken allerlei pesticiden tegen onkruid, luizen en schimmels, om zo de oogst te beschermen. “Mijn vader had fruit en koeien en vanaf mijn 16e mocht ik in de boomgaard helpen spuiten. Eerst moest ik de bestrijdingsmiddelen afwegen, dat waren van die droge poeders, vervolgens reed ik met de tractor naar de boomgaard om de appels en peren met de pesticiden te behandelen", zegt Tony de Morée. Zeven jaar geleden kreeg hij de diagnose Parkinson, de snelst groeiende hersenziekte wereldwijd. 

Zes jaar geleden kreeg ook August Baks de diagnose Parkinson. Als boerenzoon moest hij vaak meehelpen op het land, waar met gewasbestrijdingsmiddelen de distels en brandnetels op de weiden werden doodgespoten. “Ook in de appelboomgaard werd gespoten tegen allerlei ziektes. De man die de bestrijdingsmiddelen op de bomen spoot, zag helemaal geel van het gif,” herinnert Baks zich.

“Ik kom oorspronkelijk uit Egypte en werkte als tiener op de katoenvelden”, zegt de 63-jarige Faiz Abdalla. “De katoenplanten moesten beschermd worden tegen wormen en insecten. Met een bus op de rug spoten we dat een paar meter voor ons uit. Later werd dat met een vliegtuigje gedaan, daar stonden wij gewoon onder. Het waren de jaren ’70, wat wisten wij er nou van?” Een paar jaar geleden ging Abdalla terug naar het dorpje waar hij opgroeide. “Daar trof ik een vriend die met mij op de velden werkte. Wat bleek, we hadden allebei Parkinson en ook nog eens dezelfde symptomen.”

Glyfosaat 10 jaar verlengd

Hoe gevaarlijk is een onkruidbestrijdingsmiddel als glyfosaat voor de gezondheid van mensen en het milieu? Volgens de EFSA, (Europese autoriteit voor voedselveiligheid) is het middel veilig en mag het ook de komende tien jaar in de landbouw worden gebruikt. Dit ondanks de kritiek van tal van organisaties, politieke partijen en de brandbrief van 157 wetenschappers waarin zij onder andere hun zorgen uiten over de onderzoeksmethodes om de veiligheid van glyfosaat te testen. De veiligheid wordt met name bepaald door de onderzoeken die door de industrie zelf zijn uitgevoerd. Vorige week, tijdens de stemming over de toekomst van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in Europa, onthield Nederland zich bij monde van landbouwminister Piet Adema, van stemming.

Elk jaar de Nijmeegse Vierdaagse

De Morée loopt ieder jaar de Nijmeegse Vierdaagse. Een traditie die hij zo lang mogelijk hoopt vol te houden. Wie hem ziet wandelen, merkt op het eerste oog niet dat hij al zes jaar lijdt aan de ziekte Parkinson. “Bij mij zit de ziekte meer in mijn hoofd. Een op een kan ik wel een gesprek volgen, maar een groep is lastig. Ook allerlei administratieve taken kan ik niet meer uitvoeren. De ziekte is bij iedereen anders.”

“Ik had geen idee dat het zo slecht was voor de gezondheid. Bas Bloem, de neurowetenschapper die zich inzet voor Parkinsonpatiënten, heeft mij aan het denken gezet. Ik denk dat we heel goed moeten kijken naar de risico’s van pesticiden. Het is voor mij te laat, maar onze kinderen en kleinkinderen krijgen er ook mee te maken. Je kunt glyfosaat toch niet zomaar toelaten? Ze zeggen dat het veilig is, maar ik geloof eerder neuroloog Bas Bloem dan de chemiebedrijven”, zegt De Morée. 

Professor Bas Bloem is ervan overtuigd dat chemische bestrijdingsmiddelen een rol spelen in het toenemend aantal Parkinsonpatiënten wereldwijd. Eerder sprak hij naar het AD zijn bezorgdheid uit over het gebrek aan maatregelen tegen pesticiden: “Hoe leggen we volgende generaties uit dat zij Parkinson kregen omdat wij aarzelden om maatregelen te nemen?”

Abdalla: “Mensen onderschatten Parkinson weleens, maar het is echt een vreselijke ziekte. Het beïnvloedt je slaap, je hart en hoe je plast. Het zijn niet alleen je handen en benen die trillen”. Hij hoopt dat boeren naar alternatieven zoeken en dat de politiek hier werk van maakt. “Houd de mensen gezond en stel niet het belang van grote bedrijven voorop.”