Het wangedrag varieert van seksueel geladen opmerkingen en Whatsapp-berichten tot ongewenste aanrakingen en zelfs seks met een student. Dat laatste punt is bevestigd door verschillende betrouwbare bronnen. Het grensoverschrijdende gedrag speelde zich af binnen twee verschillende vakgroepen van het grootste conservatorium van Nederland. Twee van de drie betrokken docenten werkten op dezelfde afdeling. Pointer sprak met verschillende oud-studenten van die vakgroep, die er tussen 2002 en 2020 studeerden.

Drank en seks

Zij vertellen hoe daar lang een informele 'drankcultuur' heerste. Studenten en docenten gingen na lessen en voorspeelavonden geregeld samen het café in. Onder invloed van de nodige alcohol werd daar dan op zowel verbale als fysieke wijze toenadering gezocht door docenten. Er werden harde en seksistische grappen gemaakt en vrouwelijke studenten zeggen ongewenst aangeraakt te zijn. Ook kwam het voor dat docenten (tegen conservatoriumregels in) thuis lesgaven. Daar werd ook alcohol aangeboden. Een oud-student vertelt in de uitzending hoe ze na zo’n avond bij een docent bleef slapen, te dronken om nog naar huis te fietsen.

Eén van de twee docenten is op de vraag om een inhoudelijke reactie ingegaan. Hij erkent dat het gebruikelijk was en (volgens hem) nog altijd is dat studenten en docenten na voorspeelavonden de horeca in gaan: "De sfeer kun je in het algemeen als zeer ontspannen benoemen vanwege de ontlading na geleverde prestatie" (...). "Wellicht hebben bepaalde studenten zich geërgerd aan de informele sfeer die er op die momenten tussen studenten en docenten heerste en opmerkingen die er over en weer geplaatst werden." Ook de thuislessen waren volgens hem staande praktijk op het Conservatorium van Amsterdam. Op het seksuele contact wil de man 'vanwege het precaire karakter van deze zaak' niet reageren. De rest van zijn reactie is hier te lezen.

Seksueel getinte berichten

De derde docent die vorig jaar zijn baan verloor, gaf les op een andere afdeling van het conservatorium. Daar stuurde hij seksueel getinte Whatsapp- en Facebookberichten naar ten minste drie vrouwelijke studenten. Pointer kreeg inzage in dat berichtenverkeer, dat zeker 4 jaar besloeg. In een enkel geval stuurde de docent berichten naar een student die op dat moment nog minderjarig was en lessen volgde op een door hem georganiseerd zomerkamp voor jonge musici. Deze man wilde desgevraagd helemaal niet reageren op aantijgingen tegen hem.

Pointer sprak met een veelvoud van de (oud-)studenten die in de uitzending hun verhaal doen, ook van andere scholen. Conservatoria zijn volgens hen zo ingericht dat de machts- en afhankelijkheidsrelatie met docenten groot is. Een hoofdvakdocent heb je vaak je hele studieloopbaan lang. Lessen gebeuren doorgaans één op één en docenten gaan daarnaast over audities en tentamens. Door een goed netwerk in de orkestwereld kunnen ze bovendien ook na afstuderen nog invloed hebben op een carrière. Daarom zijn goede relaties van levensbelang. De drempel voor het doen van een melding is daardoor hoog, zeggen de meesten.

Reactie Conservatorium van Amsterdam

Over het gedrag van twee van de drie oud-docenten was in een eerder stadium al melding gedaan bij het Conservatorium van Amsterdam. Dat heeft pas vorig jaar (toen de oud-studenten opnieuw aan de bel trokken), onder een nieuwe directie, tot een einde aan de samenwerking met de docenten geleid. Directeur Okke Westdorp noemt dat in de uitzending van Pointer 'hartstikke zuur'. "Wat mensen hebben meegemaakt, is heel pijnlijk en naar. Het is heel wrang dat wanneer iemand de moed heeft om een signaal af te geven en melding te doen, dat ergens blijft steken." Al bestaande protocollen en structuren zijn daarom verder verstevigd. Westdorp: "Waar we nu aan werken, is de cultuur. Dat doen we met workshops en lezingen en door met docenten en medewerkers in gesprek te blijven. Cultuur is nooit af."

Een extern bureau onderzoekt nu hoe de sociale veiligheid op het Conservatorium van Amsterdam wordt ervaren. Dat onderzoek, dat op de hele Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten is uitgezet, loopt nog. De Vereniging voor Nederlandse Orkesten organiseert eind oktober een bijeenkomst "waar betrokken partijen samen nadenken over welke vragen we onszelf moeten stellen om een duidelijk beeld te vormen van sociale veiligheid in de sector inhoudt."

Pointer over grensoverschrijdend gedrag in de klassieke muziekwereld is op zondag 1 oktober om 22.10 uur te zien op NPO2. De redactie sprak met meer dan vijftig (oud-)studenten en musici, verbonden aan verschillende orkesten en conservatoria in heel Nederland. Een verantwoording van het onderzoek en de journalistieke keuzes, lees je hier.