Waar ben je naar op zoek?

Volgens Annabel Nanninga is de asielinstroom onder de kabinetten Rutte structureel hoger dan onder die van Balkenende, zijn voorganger. Maar kun je hem dat aanrekenen? 

Dat blijkt uit onderzoek van het AD, Nieuwscheckers en Pointer.

Bron van de bewering

Tijdens het WNL-verkiezingsdebat van zondag 26 februari reageerde Annabel Nanninga (JA21) op een stelling over de spreidingswet: “Onder Mark Rutte is de asielinstroom structureel hoger dan onder de kabinetten Balkenende.” Nanninga voegt aan haar uitspraak toe dat Rutte “helemaal niks aan de asielinstroom” doet.

De feiten

Uit onderstaande grafiek blijkt inderdaad dat de asielinstroom tijdens de kabinetten- Rutte hoger is dan in de periode Balkenende, met een piek in 2015. De periode Balkenende kent zo’n piek niet. Dat ligt volgens specialist migratiebeleid Karin Geuijen meer aan geopolitieke ontwikkelingen dan aan beleid.

Accepteer social media cookies om de inhoud te bekijken.

Hoogleraar migratiegeschiedenis Marlou Schrover: ”Het gaat tijdens de piekmomenten om grote aantallen die wegvluchten van oorlog. De aantallen in 2015 zijn het gevolg van de oorlog in Syrië.”

Maar ook tijdens de periode van Balkenende waren er conflicten en oorlogen. Denk aan de oorlog in Afghanistan. Daar brak de oorlog ongeveer een jaar na Balkenende zijn start als premier uit. Waarom zien we daar geen hoge piek van? Schrover: “Syrië ligt relatief dicht bij Europa.” Daarmee vinden vluchtelingen sneller hun weg naar Nederland.

Om de invloeden van geopolitieke ontwikkelingen duidelijk te illustreren zijn de andere pieken ook interessant. In de grafiek zien we, voor de periode Balkenende, twee opvallende momenten: de oorlogen in Joegoslavië en Kosovo. Verder zien we rond 2020 en 2021 veel minder asielaanvragen als gevolg van de coronacrisis. Reizen was toen een stuk moeilijker. Karin Geuijen: “Nadat de coronamaatregelen worden opgeheven vindt een soort ‘inhaalslag’ plaats van vluchtelingen die weggaan.” Dat is de verklaring voor de hogere cijfers vanaf begin 2022.

Bezuinigen

Wat ook meespeelt is de kredietcrisis. “Vanaf 2008 is er vanwege de economische crisis bezuinigd op uitgaven aan hulporganisaties”, aldus Marlou Schrover. “De organisaties gevestigd in buurlanden van het conflictgebied geven een paar jaar na de bezuinigingen aan te kampen met ontzettend slechte voorzieningen: lekkende tenten in koude gebieden en geen enkele vorm van educatie.” Zoals bijvoorbeeld de organisaties gevestigd in Libanon, het buurland van Syrië. Hierdoor trekken mensen weg uit het buurland. Wederom op zoek naar een plek waar de voorzieningen beter zijn.

De alom bekende Turkije-Deal

De uitspraak dat Mark Rutte niks doet aan de hoge asielinstroom lijkt wel erg kort door de bocht. Het is wel lastig vast te stellen welk effect zijn inspanningen hebben gehad. Vast staat dat Rutte zich stevig heeft gemanifesteerd tijdens de onderhandelingen over de Turkije-Deal: door Turkije migranten terug te laten nemen die zijn aangekomen in Griekenland, wordt er geprobeerd een eind te maken aan het businessmodel van smokkelaars. En het besluit tot de bijdrage aan Frontex, voor de bewaking van de buitengrenzen: Nederland stuurde het Fregat van Amstel.

Recent kwam het kabinet-Rutte als reactie op de ontstane opvangcrisis in augustus 2022 met een plan voor de stop op de gezinshereniging. Zonder succes. Het zou problematiek met de opvang van asielzoekers moeten verminderen, maar een aantal rechters oordeelden dat er voor deze maatregel geen wettelijke basis is.

Recent nog sprak Rutte met de premier van Italië, Meloni, over het vluchtelingenprobleem.

Oordeel

Dat de asielinstroom onder de kabinetten Rutte hoger is dan onder Balkenende klopt. Vooral in 2015 is er sprake van een hogere instroom. Echter, is dit vooral te wijten aan de geopolitieke situatie. Denk aan de oorlog in Syrië en de ligging van Syrië ten opzichte van Europa. Een relatief korte route als je het bijvoorbeeld vergelijkt met de Sahara in Afrika.

Wat Rutte precies aan de asielinstroom doet is lastig vast te stellen. We weten dat er gesprekken en bezoekjes plaatsvinden, maar waar dit concreet toe gaat leiden is (nog) niet duidelijk. Recent organiseerde hij een tweede top met de EU om te praten over migratie. Over een nationale aanpak zei Rutte nog in gesprek te zijn met het kabinet en gaf hij aan "een lijstje in zijn hoofd te hebben".

Bronnenlijst

Factcheck Marathon

Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van Pointer, Nieuwscheckers, het AD en aangesloten regionale titels in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen.

Meer factchecks
Onderdeel van Recht en onrecht Factcheck-marathon Provinciale Staten-verkiezingen 2023

Makers

Lies Jansen

Journalist AD

Ook interessant

stockfoto waarin een man en een vrouw ruzie maken
| Interview

Als je partner dit doet, moeten de alarmbellen gaan rinkelen

Wat zijn de risico's voor escalerend geweld in een relatie? En hoe herken je ze op tijd?

Misdaadjournalist Roberto Saviano
| Artikel

Italiaanse misdaadjournalist Roberto Saviano: ‘Nederland moet een Openbaar Ministerie tegen de maffia oprichten’

Nederland is ‘het rottende hart van Europa’, aldus de schrijver van het boek Gomorra.

donkerblauwe achtergrond waarop een foto is met een Frontex-auto en drie mannen die beschermende kleding dragen
| Interview

Waarom Europees beleid tegen migratie niet werkt

"Als jongeren willen migreren, is het omdat ze de hoop op een toekomst in eigen land verloren zijn," zegt Oegandese journalist Emmanuel Mutaizibwa