We bellen Martin voor ons onderzoek Heel Holland Zakt. Want: hoe kan een aardrijkskundeleraar uit het Zuid-Hollandse Pijnacker binnen een dag weten wat er 100 kilometer verderop, in Heesch, aan de hand is?

Dat blijkt eenvoudig. Martin heeft geologie gestudeerd, vertelt hij, en dan met name het quartair: de periode van 2,5 miljoen jaar geleden tot nu. Hij zag het nieuws uit Heesch, groef even in zijn geologische geheugen en bedacht toen dat precies in die gemeente een oude loop van de Maas ligt.

Spectaculair snel

“Omdat zand in dat gebied de overhand heeft in de bodem, fundeert men waarschijnlijk ‘op staal’ zoals dat heet. Dus zonder palen,” licht Martin toe. “Maar door die oude loop van de Maas zit daar ook klei en mogelijk veen in de ondergrond. Als de grondwaterstand daalt, gaat dat klinken.” En dan gaat de grond dus zakken? “Dat zou heel goed kunnen, ja.”

Maar kan dat ook zo snel gaan? Die huizen zijn maar een jaar of vijftien oud, lezen we immers in het nieuwsbericht. Martin: “Dit zou wel spectaculair zijn. Maar als zo’n blok huizen net op een overgang (van verschillende grondsoorten, red.) is gebouwd, kan ik me voorstellen dat dat heel snel kan gaan.”

Oude loop van de Maas

Voor de zekerheid heeft Martin nog even de geologische ondergrond van Brabant erbij gepakt. “Dat kun je zo opzoeken in de bodematlas. Waar het rode pijltje staat, dat is Heesch.” En daar zien we inderdaad in het paars afzettingen van de Maas. De aardrijkskundeleraar vertelt dat het gaat om een loop van duizenden jaren oud. Hoe kan die nou opeens zo’n invloed hebben? Daarvoor heeft Martin een verklaring: “Normaal merk je niks van zo’n loop, omdat die onder het grondwater zit. Maar door de droogte daalt de grondwaterspiegel nu soms meters. En dan gaat de rivierklei, die droog komt te staan, inklinken.”

Hadden ze dat niet moeten onderzoeken, voordat ze er gingen bouwen? Martin vindt niet dat bouwers en bodemonderzoekers hierin iets te verwijten valt: “Dit zou moeilijk te voorspellen zijn. Dat het zóveel droger wordt dat de grondwaterspiegel zo erg daalt, dat kun je toch niet van tevoren bedenken? Maar dit kan wel voor heel veel huizen een probleem gaan vormen.”

Gemeente: “Bevestigingsconstructie van de kap ontoereikend”

Kan Martin gelijk hebben over de oorzaak van de verzakking? We hebben zijn verhaal voorgelegd aan de gemeente Heesch. Die laat ons via een persbericht weten dat een constructeur maandag de woningen geïnspecteerd heeft: “Daarbij is geconstateerd dat de bevestigingsconstructie van de kap ontoereikend was. Onduidelijk is wat de oorzaak is geweest dat juist op dit moment de kapconstructie in beweging is gekomen.”

“Nader onderzoek door verzekeraars is nodig,” zo schrijft de gemeente, “om meer aan de weet te komen over de precieze oorzaak, hoe deze heeft kunnen ontstaan en wat de verdere gevolgen en oplossingen kunnen zijn.” We hebben de gemeente ook specifiek gevraagd naar wat ze vinden van Martins theorie over de oorzaak. Woordvoerder Ingrid Glaap: “Op dit moment hebben wij geen enkele aanwijzing dat het daarmee te maken heeft.”

Mogelijke oplossing?

Maar stel dat Martin wel gelijk heeft: heeft hij dan ook een oplossing? Hij denkt dat die ligt in het waterbeheer in natuurgebieden, een werkterrein waar hij ervaring mee heeft; in het verleden heeft hij natuurgebieden aangelegd en bodemverontreinigingen opgeruimd. “De enige oplossing die ik zie, is het gebied weer nat maken. Je moet natuurgebieden gaan ‘vernatten’, zoals dat heet, anders gaat het miljarden kosten. Maar dat is een politieke kwestie, want dat zullen de boeren weer niet leuk vinden.” Boeren hebben belang bij een lagere grondwaterstand, onder meer omdat de grond anders te drassig wordt om te bewerken.