Eva heeft allergische astma. Toen ze bij de apotheek een ander medicijn met inhalator meekreeg dan haar gewone, kreeg ze klachten. “Ik was erg moe, had minder energie en sliep minder goed.” Sindsdien noteert haar longarts ‘medische noodzaak’ bij haar oude medicijn. Toch kreeg ze te maken met tegenstrubbelingen bij de apotheek. “Ik ben dan mondig genoeg om te zeggen: ‘Dan ga je nu de polikliniek bellen. En dan vraag je om bevestiging. Want ik ga hier niet weg zonder mijn oude medicijn.”

Klachten
De situatie van Eva, die we spreken voor ons lopend onderzoek naar medicijnwisselingen, staat niet op zichzelf. We krijgen meerdere tips binnen over dit onderwerp. Zoals van deze patiënt die lijdt aan angststoornissen: “Mijn huisarts heeft in het dossier gezet dat deze medicatie voor mij altijd dit middel moet zijn. Toch heb ik twee jaar geleden weer een ander merk meegekregen van de apotheek. Maar ik kreeg direct weer klachten, zelfs mijn gezicht en arm raakten er een dag gevoelloos van.”

Een andere tipgever die medicijnen heeft tegen haar epilepsie, licht toe: “Regelmatig probeert de apotheker mij een ander medicijn mee te geven omdat het zogenaamd niet leverbaar zou zijn. Meerdere keren heb ik met mijn neuroloog moeten bellen om dit te melden. Er hoeft maar een enkel ander stofje in te zitten en ik krijg weer aanvallen die mijn dagelijks leven zeer beïnvloeden. Nadat de neuroloog met de apothekers spreekt, is het ineens wel mogelijk om het juiste medicijn te krijgen.”

Discussie
De meeste zorgverzekeraars kiezen een voorkeursmedicijn binnen een groep vergelijkbare geneesmiddelen die dezelfde werkzame stoffen hebben. Meestal is dat het goedkoopste medicijn. In principe vergoedt de zorgverzekeraar alleen dat medicijn, tenzij de patiënt en de voorschrijver, de arts, vinden dat er een ‘medische noodzaak’ is om een specifiek medicijn voor te schrijven.

Maar rond de ‘medische noodzaak’ heerst veel discussie. Apothekers en zorgverzekeraars vinden dat het soms te pas en te onpas wordt voorgeschreven. Er zijn zorgverzekeraars die vinden dat apothekers dan ook akkoord moeten zijn met de ‘medische noodzaak’.

Andere zorgverzekeraars gaan nog een stap verder en geven aan dat de apotheker moet toetsen of de 'medische noodzakelijkheid' terecht is voordat een patiënt dit middel vergoed krijgt.

"Duidelijke uitspraak"
Kamerleden Dik-Faber (ChristenUnie), Jansen (PVV) en Van Gerven (SP) stelden gisteren vragen aan minister Van Ark over hoe het nou zit met de ‘medische noodzaak’: wie bepaalt welk medicijn iemand krijgt als er ‘medische noodzaak’ voor geldt? Daarover zei de minister: “De arts beoordeelt een recept vanuit zijn professionaliteit. En dan kan het zijn dat hij (de apotheker, red.) een ander gelijkwaardig middel verstrekt, dat hangt ook af van het contract dat de verzekerde heeft met de zorgverzekeraar. Maar als er echt medische noodzaak is, is het de arts die dit uiteindelijk besluit.”

Ze vervolgt: “Wel zeg ik erbij dat medische noodzaak niet een reden mag zijn om betaling te ontwijken, we gaan ervan uit dat iedereen zich netjes opstelt. Maar de arts is uiteindelijk diegene die besluit.”

Hoewel de minister niet aangeeft dat geneesmiddelen met een ‘medische noodzaak’ ook altijd vergoed zullen worden, is Kamerlid en oud-huisarts Henk van Gerven (SP) tevreden dat er nu meer duidelijkheid is. “Het is een hele, duidelijke uitspraak van de minister. Ik hoop dat apothekers en zorgverzekeraars er gehoor aan gaan geven dat recepten op ‘medische noodzaak’ worden afgeleverd, en niet dat patiënten door financiële afwegingen hun medicijnen niet krijgen of die uit eigen zak moeten betalen.”