‘Ik behandel sinds een jaar of vijf met veel succes mensen met diabetes type 2 of overgewicht middels koolhydraatbeperking,’ schrijft diëtiste Karen Plantinga ons. ‘Bijna altijd is er een meetbare verbetering in gezondheid, zowel lichamelijk als psychisch. Maar de mens is ook zwak. Als je zonder klachten bent, en minder of geen medicatie meer hoeft te gebruiken is het lastig om strak op je leefstijl te letten. We leven in een obesogene maatschappij.’

Plantinga reageert op een artikel dat we schreven over Wim Tilburgs die 40 kilo afviel door te stoppen met het eten van koolhydraten. Ook andere diëtisten reageren positief op het artikel over Wim Tilburgs. Zo mailt Lotte Bijker: 'Ik ben diëtist en gebruik de Schijf van Vijf alleen nog maar bij volwassenen en kinderen die de basis van een “normale voeding” moeten aanleren... Maar om af te vallen? Nee, daar past de Schijf van Vijf niet altijd bij.’

‘Het is veel breder dan alleen maar voeding’

Diëtist en voedingscoach Netty van Kaathoven werkt al 30 jaar met mensen met overgewicht en diabetes. Ze stuurt ons een uitgebreide mail waarin ze benadrukt dat zij zich niet alleen richt op voeding, maar naar de hele leefstijl kijkt: ‘Het woord dieet komt van het Griekse woord "diata" dat levenswijze betekent. Het is dus veel breder dan alleen voeding. Ik maak samen met de klant een persoonlijk afgestemd voedingsplan en beweegplan. Zo werken veel diëtisten ook al. Daarnaast kijk ik naar slaap en de psychologie achter het eetgedrag om een duurzaam resultaat te halen.’

Naast de reacties van individuele diëtisten komen we in contact met de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD). We zijn benieuwd hoe zij tegen de discussie van leefstijl als medicijn aankijken. En wat vinden ze eigenlijk van de nieuwe Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI)? Directeur Anja Evers is een groot voorstander en juicht opname van de interventie in het basispakket toe: ‘Het is een belangrijke aanvulling op het huidige zorgaanbod voor mensen met overgewicht en obesitas.’ Wel zet ze vraagtekens bij de manier waarop het in 2019 wordt ingevoerd. Evers: ‘Er zijn nog veel onduidelijkheden over de implementatie van de GLI: over programma’s, over de rol van de zorggroepen en de huisartsen, en over wie een programma gaat aanbieden.’ Van de bijna 3000 diëtisten in Nederland zijn er inmiddels 225 gekwalificeerd als leefstijlcoach, geeft Evers aan. Naast hun vierjarige hbo-opleiding hebben zij een aanvullende scholing gedaan om het leefstijlprogramma te kunnen draaien.

‘Verandering van leefstijl en gedrag is gewoon niet simpel’

Evers is voorstander van een team van begeleiders voor de GLI. Ieder met eigen kennis op de drie vlakken die belangrijk zijn voor een verandering van leefstijl: dus een diëtist voor de voeding, een fysio-/oefentherapeut voor het bewegen en eventueel een psycholoog voor de gedragsverandering. ‘De nieuwe leefstijlcoach (die alleen een GLI gaat begeleiden, red.) heeft een leefstijlcoachopleiding van 16 dagen en een (para)medische vooropleiding is niet vereist. Ga je daar de gewenste resultaten mee bereiken?’ vraagt de directeur zich af. ‘Het moet allemaal simpel, horen we dan, maar verandering van leefstijl en gedrag is niet simpel; het is complex. Diëtisten zijn hier al jaren mee bezig, en met goede resultaten.’

Ze laat ons een onderzoek zien waaruit blijkt dat behandeling door een diëtist effectief is voor patiënten met ernstig overgewicht. Bij patiënten die langer dan zes maanden werden behandeld was het effect het grootst, daar nam het gewicht met 5,6 procent af. Volgens Evers komt dat neer op vijf tot acht kilo: ‘Uit een studie naar een van de nieuwe programma’s gegeven door een leefstijlcoach, blijkt het gewichtsverlies gemiddeld 2,2 kilo twee jaar na de voormeting. Dit levert geen gezondheidswinst op bij de deelnemers met een gemiddeld BMI van 36.’ BMI staat voor Body Mass Index, bij een gemeten waarde van boven de 25 is er sprake van overgewicht.

Evers vindt het ook vreemd dat professionals die dagelijks met voeding en leefstijlverandering bezig zijn op een andere manier worden gefinancierd dan de nieuwe leefstijlcoach. Evers: ‘Een diëtist bijvoorbeeld wordt drie uur vergoed vanuit de basisverzekering en dat gaat ook nog van het eigen risico van een patiënt af. Terwijl we weten dat een langere en intensievere begeleiding meer effect heeft.’ Omdat een leefstijlcoach volgens de minister onder de huisartsenzorg valt, hoeft daarvoor geen eigen risico betaald te worden. ‘Ik vind het heel goed dat er meer aandacht is voor leefstijl,’ legt de directeur uit. ‘Maar op deze manier wordt er wel voorbijgegaan aan mensen die hier al jaren mee bezig zijn; niet alleen diëtisten, maar ook fysio- en oefentherapeuten en artsen. En hun kennis is juist heel belangrijk voor mensen die hun leefstijl willen veranderen.’ Evers pleit er daarom voor om meerdere mogelijkheden naast elkaar te laten bestaan met dezelfde financiële randvoorwaarden: ‘Dan kunnen mensen hun eigen keuzes maken.’